این امر گویا منحصر به تهران نبوده و دیگر کلانشهرهای کشور را نیز که توسعه ارضی و انسانی شبیه به تهران را تجربه می‌کنند درگیر کرده‌است. هرچند مسئولان اجرایی در وزارت کشور دغدغه‌های مسئولان شهری در توسعه حمل‌ونقل عمومی را دغدغه خود دانسته و وعده‌های بسیاری می‌دهند اما در عمل این وعده‌ها محقق نشده و معضل روز به روز ابعاد پیچیده‌تری به‌خود می‌گیرد، به‌گونه‌ای که دکتر مرتضی سقائیان نژاد، شهردار اصفهان وضعیت کنونی را وضعیت مناسبی ندانسته و آن را با صفت نگران‌کننده توصیف می‌کند؛ نگران‌کننده چه از نظر تامین بودجه برای حمل‌ونقل و چه از نظر بی‌توجهی‌ها و فرصت‌سوزی‌هایی که در این ارتباط اتفاق می‌افتد. دغدغه‌های شهردار اصفهان در گفت‌و‌گو با همشهری حکایت از تلاش جدی مدیران این کلانشهر برای حل معضلات عمومی این شهر دارد.
- همانطور که می‌دانید وضعیت حمل‌ونقل در تهران وضعیت مناسبی نبوده و بسیاری از طرح‌ها در این زمینه به‌علت نبود اعتبار و تامین آن در زمان برنامه‌ریزی شده به موقع مورد بهره‌برداری قرار نمی‌گیرند. این در حالی است که معضل آلودگی هوا در تهران هر روز ابعاد تازه‌تری پیدا کرده و فرصت‌سوزی‌ها نگران‌کننده‌تر می‌شود، وضعیت در اصفهان که رشدی نزدیک به تهران دارد به چه صورتی است و شما در این زمینه با چه موانع و چالش‌هایی روبه‌رو هستید؟
ما برای توسعه حمل‌ونقل شهری در تمام نقاط شهر اصفهان برنامه‌ریزی‌های منسجمی کرده‌ایم که متناسب با ساختار موقعیت جغرافیایی آن منطقه است، به‌گونه‌ای که براساس مطالعات کارشناسان در حوزه حمل‌ونقل برای بخش شمالی اصفهان تراموا پیشنهاد شده‌است. اما اینکه هزینه‌های آن را به چه صورت تامین کنیم هنوز معلوم نیست. چرا که منابع مالی آن هنوز مشخص نشده‌است.
از طرفی اعتبار‌های شهرداری که از وزارت کشور اختصاص می‌یابد عموما یا با کاهش روبه‌روست یا دیر به دست ما می‌رسد؛ بنابراین تمامی اقدامات ما برای عملیاتی کردن این طرح بی‌نتیجه بوده و ما زمان را برای حل به موقع مشکل از دست می‌دهیم. معضلی که شاید سال دیگر با هزینه‌های چند برابری قابل جبران نباشد و ما همانند تهران به نقطه‌ای برسیم که لاینحل جلوه کند. در واقع نگرانی مدیریت شهری اصفهان بر این است که در آینده تمام برنامه‌ریزی‌ها حول یک موضوع اتفاق بیفتد که تمام زندگی مردم را تحت‌الشعاع قرار داده‌است. متأسفانه ما در حال فرصت سوزی هستیم.
به‌عنوان مثال در بخش مترو که براساس برنامه چهارم توسعه برای اصفهان 10 کیلومتر پیش‌بینی شده به‌دلیل مشکلات کلان کشور و برخی مشکلات داخلی هنوز نتوانسته‌ایم قرارداد خرید واگن‌ها را به امضا برسانیم و معلوم نیست که چه زمانی با کدام کشور برای تهیه واگن به توافق خواهیم رسید.
آشکار است که روند توسعه به این ترتیب کند بوده و شاید در برهه‌‌هایی از زمان کاملا متوقف شود. از سوی دیگر 24 درصد توسعه حمل‌ونقل ما در برنامه چهارم به اتوبوسرانی اختصاص دارد که باز هم در این زمینه با کمبود اعتبارات روبه‌رو هستیم. همچنین در زمینه تامین تاکسی و سرویس‌های شهری که در برنامه چهارم سهمی 26درصدی برای آن پیش‌بینی شده نیز وضعیت خوبی نداریم.
- چندی پیش اعلام کردید که مطالعاتی در مورد راه‌اندازی مونوریل در اصفهان صورت گرفته‌است. آیا راه‌اندازی مونوریل در اصفهان کارشناسی شده‌است یا خیر؟ با وجود آنکه این طرح در تهران پس از مباحث مختلف، غیرکارشناسی دانسته شد. آیا تصور می‌کنید که با توجه به مشکلات ناشی از کمبود اعتبار این طرح توجیه اقتصادی و کارشناسی داشته باشد؟
ما براساس مطالعاتی که در مورد مونوریل در کشورهای مالزی و استرالیا انجام داده‌ایم، به این نتیجه رسیده‌ایم که این وسیله حمل‌ونقل در اصفهان که یک شهر توریستی است و شرایطی مشابه با شهرهای توریستی موجود در این کشورها دارد می‌تواند پاسخگو باشد و از نظر گسترش صنعت توریسم هم به جذب گردشگران بیشتر منجر شود.
- آیا شما پیشنهادی از سوی نهادی دولتی نداشتید تا مونوریل را در اصفهان راه‌اندازی کنید؟
به هر حال ما از نظر کارشناسی از دیدگاه‌های مختلف استفاده می‌کنیم و بهترین پیشنهاد را که به نفع شهر است با لحاظ نگاه کارشناسی می‌پذیریم. اما فارغ از تمام رویکردهای سیاسی و جناحی احداث مونوریل در اصفهان دست کم از نظر گسترش صنعت گردشگری می‌تواند موفقیت آمیز باشد. به همین دلیل ما در حال حاضر مطالعات کارشناسی را در حاشیه رودخانه زاینده‌رود در دست انجام داریم و این مطالعات به‌زودی به پایان خواهد رسید و امیدواریم برای تامین اعتبار آن نیز مشکلی نداشته باشیم.
- ظاهرا بیشتر از سایر طرح‌ها به موفقیت این طرح اطمینان دارید. آیا حمایت‌های خاصی در این ارتباط از شهرداری اصفهان صورت خواهد گرفت؟
نه ما از بودجه حمل‌ونقل برای آن استفاده خواهیم کرد. البته این تنها طرح ما در این ارتباط نخواهد بود. چرا که پیشنهاد مطالعات برای راه‌اندازی مونوریل در اطراف کوه صفه را نیز داده‌ایم و قرار است که پس از نهایی شدن نتایج مطالعات در این منطقه نیز مونوریل راه‌اندازی شود.
- به‌عنوان اولین مقام مدیریت شهری اصفهان آیا بر کارشناسی بودن این طرح صحه می‌گذارید؟
در این مورد نمی‌توانم به‌طور قطعی درصدی را مشخص کنم. چرا که همانطور که گفتم این طرح فعلا در حد پیشنهاد است و مسلما نتایج مطالعات است که می‌تواند مشخص کند آیا در این منطقه احداث مونوریل می‌تواند پاسخگو باشد یا نه.
- بنابراین احداث مونوریل در اصفهان بیشتر جنبه توریستی و گردشگری دارد تا حمل‌ونقل عمومی؟
به هر حال این هم یکی از مواردی است که باید مورد توجه قرار گیرد.
- به‌عنوان شهردار اصفهان آیا مترو را برای اصفهان ضروری‌تر می‌دانید یا مونوریل را؟
در این ارتباط اعتقاد من این است که باید از تمامی ظرفیت‌ها در عرصه حمل‌ونقل استفاده کرد. موقعیت اقتصادی- اجتماعی شهر نیز در این ارتباط مهم است. در حال حاضر با توجه به وضعیت حمل‌ونقل عمومی شهرهای بزرگ، باید الگویی مناسب انتخاب شود. شکی نیست که شهرهای کشور به لحاظ توسعه حمل‌ونقل عمومی در مقایسه با کشورهای توسعه یافته وضعیت مناسبی ندارند.
مروری بر حمل‌ونقل کشورهای توسعه یافته، نشان می‌دهد که تنها الگو برای دستیابی به یک سامانه مناسب، استفاده از الگوی حمل‌ونقل ترکیبی است؛ یعنی ما باید در این ارتباط الگوی حمل‌ونقل ترکیبی را دنبال کنیم، درصدی را به اتوبوسرانی، درصدی را به تاکسی و سرویس‌های شهری، درصدی را به مترو و دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی اختصاص دهیم و تنها به یک یا دو وسیله اکتفا نکنیم که مسلما جوابگو نخواهند بود. این یک واقعیت است که الگوی حمل‌ونقل ترکیبی، ما را به اهدافمان در توسعه حمل‌ونقل عمومی نزدیک‌تر می‌سازد.
- وقتی شما هنوز نتوانسته‌اید قرارداد واگن‌هایتان را تنها برای 10 کیلومتر مترو ببندید و هنوز در این زمینه مشکل دارید فکر نمی‌کنید دستیابی به یک الگوی مناسب از حمل‌ونقل ترکیبی در حد شعار باشد؟
به هر حال این دست خود ما نیست و علت آن شرایط کلان کشور به‌ویژه وجود تحریم‌هایی است که اعمال می‌شود.
- با توجه به مشکلاتی که در زمینه تامین اعتبارات حمل‌ونقل وجود دارد و اختلافات سلیقه‌ای که در چند سال اخیر رنگ و بوی سیاسی گرفته فکر می‌کنید چه راهکارهایی را می‌توان اتخاذ کرد تا وابستگی کمتری به بودجه‌های دولتی داشته باشید؟
راه حل اساسی، تامین منابع درآمد پایدار است که تمام شهروندان در کشورهای توسعه یافته از 100 سال پیش در مورد آن برنامه‌ریزی کرده و در حال حاضر هزینه‌ها و طرح‌های شهری را براساس آن پیش می‌برند. در حالی‌که این موضوع در کشور ما برنامه‌ریزی خاصی نداشته و ما در بحث‌های درآمدی به‌شدت دچار مشکل هستیم. شاید بهتر است بدانید که 69 درصد درآمد شهرداری‌های کشور به تراکم وابسته است و تجمیع عوارض نیز در سال‌جاری به‌دلیل وجود مشکلات مختلف ما را بیشتر سردرگم کرده‌است.
این در حالی است که قانون مالیات بر ارزش افزوده نیز مشکلات ما را دو چندان کرده است. به‌طوری که ما نمی‌دانیم در تجمیع عوارض و مالیات بر ارزش افزوده براساس چه داده‌هایی عمل کنیم.
با توجه به این مسائل شهرداری اصفهان در حال حاضر نباید وضعیت مناسبی از نظر درآمد داشته باشد؟
بله همین‌طور است. من پیش‌بینی می‌کنم شهرداری اصفهان در سال آینده نیز وضعیتی مطلوب نداشته باشد و به لحاظ تامین اعتبار وضعیت، بسیار نگران‌کننده باشد. چرا که از یک طرف یارانه‌هایی که باید از سوی دولت به شهرداری داده شود، قطع می‌شود و از طرف دیگر در پاره‌ای برنامه‌ها تکلیف مشخص نیست. با وجود این شرایط، شهرداری‌ها ناگزیر از تامین منابع درآمد پایدار هستند که در این زمینه مشارکت‌های مردمی می‌تواند ما را به اهدافمان برساند.
- این مشارکت‌ها در چه زمینه‌هایی خواهد بود؟
ما برای اجرای طرح‌های شهرداری و اینکه سرمایه‌ها به این سمت هدایت شود از مشارکت مردم استفاده خواهیم کرد. چون این موضوع می‌تواند یکی از منابع درآمد پایدار ما باشد و از سوی دیگر چون گام‌های آغازین ما در این راه است نیاز جدی به مشارکت مردم داریم. مسلما این اتفاق می‌تواند برنامه‌های شهرداری‌ها را به پیش ببرد.
- به‌عنوان سخن پایانی شهردار اصفهان وضعیت سال آینده را چگونه ارزیابی می‌کند؟
در یک کلام می‌توان گفت بسیار نگران کننده.
